ในปีนี้เราจะมีโอกาสได้เห็นโครงการ Leasehold ที่กำลังจะสร้างเสร็จพร้อมอยู่หลายที่ครับ และก็ในหลายระดับราคาด้วย ไม่ว่าจะเป็น ONE Bangkok Residence (Tentative Name), AMAN Nai Lert Bangkok, Thirty Three Residences, The Old Siam Residence รวมไปถึงโครงการบ้านอย่าง 89 Residence I Ratchada – Rama9 ครับ โดยโครงการเกือบทั้งหมดนี่ก็ไม่เพียงแต่เป็นที่สนใจของชาวต่างชาติเป็นหลักเพียงอย่างเดียว แต่ก็กลับกลายเป็นที่หมายปองของคนไทยหลายๆคนด้วยเช่นกัน แม้ว่าหลายๆโครงการจะมีราคาขายที่ทำสถิติสูงที่สุดต่อตรม.เหนือกว่าตลาดคอนโด Freehold ในย่านเดียวกันซะอีก! นอกจากนี้จากพฤติกรรมการใช้ชีวิตของผู้ซื้อที่อยู่อาศัยที่เปลี่ยนไป โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ซื้อที่ชอบความเป็นอิสระ ไม่ยึดติดกับรูปแบบเดิมๆ ทั้งคนเจนใหม่ที่อยากอยู่ในทำเลที่สะดวกกลางเมือง ไม่อยากมีภาระผูกพันในอนาคต โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของการดูแลรักษา ปรับปรุงคอนโด ประกันภัย ฯลฯ รวมถึงแบกรับภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง และมองว่าไม่จำเป็นที่จะต้องส่งมอบสินทรัพย์ให้ใครเพื่อเป็นมรดก และเจน Silver Age ทั่วโลกที่ไม่ได้มีลูกหลาน ก็มักจะให้ความสำคัญกับการใช้เงินเพื่อซื้อประสบการณ์มากกว่าการใช้เงินซื้อเพื่อครอบครองกรรมสิทธิ์ ทำให้อสังหาฯในรูปแบบ Leasehold ที่มีแต้มต่อชัดเจนกว่าในเรื่องทำเล และคุณภาพในการก่อสร้างที่จำเป็นต้องส่งมอบความทนทานในการใช้งานที่ยาวนานกว่าไปจนครบอายุสัญญา เป็นกลุ่มตลาดอสังหาฯที่น่าจับตามองมากๆในสายตาผม ยิ่งหากในอนาคตอันใกล้ถ้ารัฐบาลสามารถดำเนินเรื่องในการขยายสิทธิ์การเช่าได้จริง ผมก็เชื่อว่าจะช่วยสร้าง Demand Switching ได้อีกมาก ดั่งเช่นที่ทางพี่โด่ง พีระพงศ์ จรูญเอก นายกสมาคมอาคารชุดไทย และ CEO ออริจิ้น ได้เคยหล่นคำพูดเอาไว้กับสื่อหลักอย่างมติชนสุดสัปดาห์ว่า “หากการขอขยายสิทธิ์การเช่า จาก 30 ปีเป็น 99 ปี ถ้าทำได้จริงจะมีเอฟเฟ็กต์ระดับนิวเคลียร์ สร้างแรงกระเพื่อมไปไกลได้ทั่วโลก เพราะอสังหาฯ ไทยเป็นที่หมายปองของนักช้อปต่างชาติเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว”

รูปแบบคอนโดประเภท Leasehold นั้นดูจะเป็นเรื่องที่เราเห็นเป็นปกติทั่วไปในเมืองใหญ่ๆทั่วโลกครับ ในหลายๆประเทศ ทั้งใน สหราชอาณาจักร, ออสเตรเลีย, สหรัฐอเมริกา ฮ่องกง, จีน และสิงค์โปร์ โดยในบางประเทศที่กล่าวมานั้นตลาดคอนโด Leasehold ครองส่วนแบ่งที่มากกว่า Freehold แบบเห็นได้ชัด ในทางกลับกับตลาดคอนโด Leasehold ในกรุงเทพฯมีจำนวนไม่ถึง 1% จากจำนวนคอนโดทั้งหมดในกรุงเทพฯ ซึ่งส่วนใหญ่มักจะตั้งอยู่ในทำเลใจกลางเมืองที่มีศักยภาพสูง บริเวณรอบข้างไม่สามารถหาซื้อที่ดินเพื่อพัฒนาโครงการในขนาดเท่าเทียมกันเพิ่มเติมได้แล้ว เพราะเจ้าของที่ดินส่วนใหญ่จะเป็นของหน่วยงานราชการ และสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ โดยในกรุงเทพฯคอนโด Leasehold ที่ถูกพัฒนาบนที่ดินของเอกชนนั้นยังมีค่อนข้างน้อยอยู่ แม้คำจำกัดความของคำว่า Leasehold นั้นจะดูไม่เป็นปัญหาในการซื้อของคนต่างชาติส่วนใหญ่ แต่คอนโด Leasehold ในเมืองไทยก็ยังมีข้อจำกัดในเรื่องของระยะเวลาการถือครองสิทธิ ที่น้อยกว่าในต่างชาติ (ในต่างชาติจะมีระยะเวลาตั้งแต่ 99 -999 ปี) และที่สำคัญก็คือมันน้อยจนเห็นความแตกต่างได้อย่างชัดเจนจากคอนโด Freehold ที่คนที่มีชื่อเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ในคอนโดมิเนียมยูนิตนั้นๆ สามารถเป็นเจ้าของได้ตลอดไปไม่มีกำหนดหมดอายุ ไม่มีสัญญาว่าสามารถเป็นเจ้าของได้กี่ปี แต่คนที่เข้ามาซื้อคอนโดแบบ Leasehold ตามกฎหมายไทยจะเป็นเจ้าของได้เพียง 30 ปีเท่านั้น (ในบางโครงการมี option ต่ออายุสัญญาเช่าได้อีก 30 ปี) โดยหลังจากครบกำหนดตามสัญญา ก็จะต้องคืนกรรมสิทธิ์ของตนเองให้กับเจ้าของที่แท้จริง

มีคนจำนวนไม่น้อยทีเดียว ที่มองว่าการซื้อคอนโด Leasehold นั้นเสียเปรียบคอนโด Freehold ในหลายปัจจัย อาทิ การไม่สามารถถือครองกรรมสิทธิ์ในตัวที่ดินตลอดไปได้ มูลค่าของโครงการที่มักจะน้อยลงเมื่อใกล้หมดสัญญาเช่า และมีโอกาสในการขายต่อที่น้อยกว่า แต่ในความเป็นจริงแล้ว แม้ว่าเราจะซื้อคอนโด Freehold ก็ไม่ได้หมายความว่าที่ดินนั้นๆ หรือยูนิตที่เราซื้อนั้นจะเป็นของเราไปตลอด ไม่มีหลักประกันใดๆที่จะรับรองได้ว่าเมื่อเวลาผ่านพ้นไป 60 ปีแล้ว ผู้พักอาศัยส่วนใหญ่จะไม่โหวตให้ทำการขายแบบยกอาคาร (En-Bloc Sale) เพื่อหลีกเลี่ยงค่าใช้จ่ายที่มหาศาลในการปรับปรุงทั้งอาคาร รวมทั้งมีในบางกรณีก็อาจจะเป็นไปได้ที่จะโดนเวนคืน หรือโดนรอนสิทธิการใช้งาน จากหน่วยงานรัฐบาล ผู้ปกครองหลายๆคนอาจจะกังวลแทนลูกตัวเองว่าหากซื้อคอนโด Leasehold ไป ในอนาคตก็อาจจะไม่ได้ส่งต่อให้กับลูกหลานตัวเอง เนื่องจากหมดสัญญาเช่าไปก่อน แต่สุดท้ายแล้วก็ไม่มีใครรู้อนาคตหรอกว่า เมื่อเวลาผ่านไปแล้ว 60 ปีลูกหลานเรานั้นจะยังคงอยากที่จะอยู่ที่คอนโดนั้นๆต่อไปหรือไม่?

นอกจากนี้ในความเป็นจริงแล้วโครงการคอนโด Leasehold ในหลายทำเลก็มีมูลค่าโครงการ มีราคาขาย ที่มากกว่าโครงการ Freehold บนทำเลเดียวกันด้วยซ้ำ จากการที่ดีเวลลอปเปอร์มีการใส่มูลค่าเพิ่มเติม ที่จับต้องได้ในเชิง Brand Value และเชิงบริการ ที่มักจะเป็นรูปแบบ Branded Residences เพื่อดึงดูดผู้ซื้อชาวต่างชาติ และผู้มีกำลังซื้อสูงชาวไทย ที่ต้องการประสบการณ์การใช้ชีวิตที่ไม่เหมือนใครให้สนใจเข้ามาซื้อโครงการ เราจึงเห็นโครงการ Leasehold หลายแห่ง ที่สามารถทำกำไรจากการขายต่อได้ ยกเว้นแต่ว่าโครงการนั้นๆจะมีสัญญาเช่าเหลืออยู่ต่ำกว่า 10 ปี ซึ่งผู้ที่ซื้อต่อมักจะมองว่าไม่คุ้มค่ากับการลงทุนปล่อยเช่า แม้ว่าอัตราการทำกำไรจากการปล่อยเช่านั้น (Rental Yield) จะมีมากกว่าคอนโด Freehold ที่อยู่ในย่านใกล้เคียง เนื่องจากมีราคาที่ถูกกว่า นอกจากนี้คอนโด Leasehold เกือบทุกแห่งมักจะใช้งบประมาณในการก่อสร้างต่อตรม.สูงกว่า เลือกใช้วัสดุที่ทนทานกว่าคอนโด Freehold ที่มีระยะเวลาในการรับประกันที่น้อยกว่า อีกทั้งยังไม่ต้องวุ่นวายกับระบบ After Sale แจ้งซ่อม ฯลฯ เนื่องจากกรรมสิทธิ์ในตัวอาคารยังเป็นของตัวเจ้าของโครงการที่ต้องมีหน้าที่ดูแลไปตลอดอายุสัญญา

แต่มีสามสิ่งที่เป็นข้อเสียเปรียบชัดเจนของคอนโด Leasehold ก็คือ ข้อจำกัดในการใช้งาน ที่เราไม่สามารถปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอะไรที่มากมายได้ เพราะเมื่อหมดสัญญาเราก็ต้องส่งคืนในสภาพเดิม หรือตามที่สัญญาระบุไว้, จำนวนวงเงินในการขอกู้ที่ธนาคารส่วนใหญ่มักจะปล่อยให้ประมาณ 70 – 80% รวมไปถึงระยะเวลาในการผ่อนที่มีน้อยกว่า และสุดท้ายก็คือผลตอบแทนที่ได้รับจาก Value of Appreciation น้อยกว่าคอนโด Freehold ที่มีอายุเท่ากัน ในทำเลเดียวกัน

ทั้งนี้ผมมองว่าในการการเช่า หรือซื้ออสังหาฯ หากไม่ยึดติดกับความภาคภูมิใจที่ได้เป็นเจ้าของสินทรัพย์ (Sense of belonging) การเลือกซื้ออสังหาฯในแบบ Leasehold ก็เป็นทางเลือกที่ดีสำหรับกลุ่มคนซื้อที่มี Mindset ว่า ถ้าจ่ายน้อยกว่า หรือผ่อนต่อเดือนน้อยกว่า ก็เอาเงินส่วนต่างไปลงทุนทำอย่างอื่นต่อได้ ได้ผลตอบแทนดีกว่าการเอาเงินไปผ่อนให้กับธนาคารโดยที่ผ่อนหมดก็จะพบว่าจ่ายค่าอสังหาฯแพงกว่าความเป็นจริงหลายเท่าตัวเพราะอัตราดอกเบี้ยที่สูงมาก ดีไม่ดีเงินที่ได้จากการลงทุนก็สามารถเอาไปซื้อบ้านหลังที่ใหญ่กว่าเป็นเงินสดได้เลย อีกอย่างก็คือพฤติกรรมการซื้อบ้านในสมัยนี้ก็มีแนวโน้มที่จะไม่ได้อยู่ไปตลอดชั่วชีวิตอยู่แล้ว แต่เป็นการขยับขยายเปลี่ยนสถานที่ใหม่ไปเรื่อยๆ บางคนกู้แบงค์สัญญา 30 ปี แต่ผ่อนจริงๆแค่ 5 ก็ขายไปซื้อที่อื่นแล้ว ดังนั้น Sense of belonging ความภาคภูมิใจในการเป็นเจ้าของก็ไม่ได้มีอยู่จริง แต่อาจจะเป็นมโนคติที่คิดไปเองมากกว่า โดยการเลือกซื้อโครงการอสังหาฯในแบบ Leasehold บนทำเล Prime Area เพื่อลงทุนก็ยังช่วยเพิ่มโอกาสในการทำกำไรจากการปล่อยต่อให้คนต่างชาติได้ มากกว่าแบบ Freehold เพราะไม่มีข้อกำหนดในการซื้อสำหรับคนต่างชาติ อีกทั้งคนต่างชาติที่มองหาที่อยู่ใน Prime Area ก็มีวนเวียนเข้ามาเรื่อยๆ จึงมีโอกาสทั้งการขายและปล่อยเช่ากลุ่ม Expat ในย่านนั้นๆ ด้วยความ Flexible ในเรื่องของการถือครองและราคาที่ Competitive กว่าอสังหา Freehold ในย่านเดียวกัน…

แต่สุดท้ายก็แล้วแต่มุมมอง และวัตถุประสงค์ในการซื้อของแต่ละคนนะครับ สิ่งแรกที่คุณควรต้องคิดก็คือคุณซื้อเพราะอะไร หากคุณชอบทำเลนั้นมากๆและงบประมาณ เป็นปัจจัยสำคัญในการเลือกซื้อ โดยที่คุณไม่จำเป็นต้องกู้เงินจากธนาคาร อสังหาฯแบบ Leasehold ดูจะเป็นคำตอบที่เหมาะกับตัวคุณมากที่สุด แต่ถ้าคุณมองว่าการซื้ออสังหาฯคือการส่งต่อมรดกให้กับลูกหลาน วางแผนอนาคตแทนพวกเขา ไม่จำเป็นที่จะต้องอยู่ในทำเล Super Prime ที่มีราคาสูงมากๆ โดยที่ยังต้องการกู้เงินจากธนาคารเพื่อซื้อ และต้องการหลักประกันที่แน่นอนในอนาคตว่า แม้เวลาจะผ่านไปแค่ไหนก็ยังขายได้ราคา อีกทั้งหากคุณเป็นคนที่ไม่ได้มีความเชี่ยวชาญในเรื่องของการลงทุน ก็อาจมองว่าการผ่อนอสังหาฯแบบ Freehold นั้นมันก็ไม่มีความเสี่ยงที่เงินต้นจะลด และก็มีโอกาสที่จะได้ Captial Gain จากการขายต่อที่มากกว่า ก็น่าจะตัดสินใจเลือกอสังหาฯแบบ Freehold ได้ไม่ยากครับ