ดร.ธนภูมิ ดำรักษ์
tanapoom@uchicago.edu

ในยุคปัจจุบันที่โลกของเรามีการพัฒนาไปอย่างรวดเร็วกว่าในอดีตมาก เทคโนโลยีใหม่สามารถทำให้ชีวิตของเราสะดวกสบายมากขึ้น แต่ในขณะเดียวกันเทคโนโลยีเก่าก็จะถูกทดแทนไป ถ้าหากเราลงทุนอยู่ในบริษัทที่เทคโนโลยีกำลังถูกทดแทนไป และบริษัทไม่สามารถปรับตัวได้ทัน ก็มีโอกาสที่จะทำให้กำไรและมูลค่าของบริษัทลดลงอย่างมาก

ถ้าจะยกตัวอย่างบริษัทที่ล้มเหลวในการปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลงก็จะมีให้เห็นอยู่มากมาย เช่น KODAK ที่เคยเป็นบริษัทที่ยิ่งใหญ่มานานสมัยเรานิยมใช้กล้องฟิล์ม ก็ถูกทดแทนด้วยกล้องดิจิตอล และทุกวันนี้กล้องดิจิตอลเองก็ถูกทดแทนด้วยกล้องที่มาพร้อมกับโทรศัพท์มือถือ (ผมจำไม่ได้ว่าครั้งสุดท้ายที่ซื้อกล้องดิจิตอลคือเมื่อไหร่ แต่นานมากแล้ว)

การถูกทดแทนอาจมาได้ในหลายรูบแบบ ไม่จำเป็นว่าจะต้องเป็นสินค้าชนิดเดียวกันเท่านั้น ยกตัวอย่างเช่นการมาของ iPhone ที่ทดแทนสินค้าได้หลายชนิด เช่นสมุดจด organizer ปฎิทิน เครืองคิดเลข หรือการมาของ social media และ youtube ก็เข้ามาทดแทนการดูโทรทัศน์เช่นเดียวกัน

สิ่งที่น่าตกใจไปกว่านั้นก็คือการพัฒนาของเทคโนโลยีนั้นช่วยเร่งให้การพัฒนาเทคโนโลยีขั้นสูงขึ้นไปนั้นเร็วขึ้นอีก (เช่นการเข้ามาของ PC และ internet ทำให้การหาข้อมูลและการวิเคราะห์ข้อมูลทำได้เร็วขึ้นมาก) และการเข้าถึงเทคโนโลยีของผู้บริโภคก็ทำได้รวดเร็วมากยิ่งขึ้น (ยกตัวอย่างเช่น Facebook พึ่งเกิดขึ้นมาในปี 2004 และใช้เวลาเพียงแค่สิบกว่าปีทำให้มีผู้ใช้งานกว่า 1500 ล้านคน)

ดังนั้นการจะลงทุนให้ปลอดภัยนั้น มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องติดตามความเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีควบคู่กันไปด้วย นักลงทุนควรจะคิดอยู่เสมอว่าสินค้าของบริษัทที่เราลงทุนอยู่นั้น จะสามารถมีคู่แข่งหรือสินค้าทดแทนได้หรือไม่ และถ้ามีสินค้าทดแทนได้แล้ว สินค้าหรือบริการของบริษัทนั้นยังสามารถมีความสามารถในการแข่งขันได้หรือไม่

ปัจจัยเหล่านี้เองที่เป็น “จุดตาย” ของบริษัท เนื่องจากในระยะยาว ถ้าบริษัทไม่สามารถจัดการกับการเปลี่ยนแปลงได้อย่างเหมาะสมเพื่อที่จะรักษาความสามารถในการแข่งขันเอาไว้แล้ว โอกาสที่บริษัทจะล้มหายตายจากไป หรือสูญเสีย market share ก็มีความเป็นไปได้สูง

อย่างไรก็ตาม การที่เราจะลงทุนในบริษัทที่อยู่ในเทคโนโลยีที่เข้ามาทดแทนสิ่งเก่าก็ไม่ใช่ว่าจะปลอดภัยเสมอไป การวิเคราะห์ว่าบริษัทใดจะเป็นผู้ชนะที่ยั่งยืนนั้นทำได้ยาก โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว

 
ในบทความถัดไปเราจะลองพิจารณากรณีศึกษาต่างๆ ของการปรับตัวของบริษัททั้งที่ทำสำเร็จและไม่สำเร็จ