ในขณะที่เทรนด์ของการแบ่งปันห้องพักให้เช่าในระยะสั้น ยังคงขยายตัวอย่างต่อเนื่องทั่วโลก แต่ในหลายๆประเทศหน่วยงานต่างๆที่เกี่ยวข้องก็ยังคงมีความพยายามที่จะหยุดยั้งกระแสความนิยมนี้อันเนื่องมาจากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นในด้านของความปลอดภัย ความสะอาด ความไม่เป็นธรรมในการเรียกเก็บภาษี หรือแม้กระทั่งผลกระทบในด้านลบต่อธุรกิจโรงแรมและ Hostel…

เมื่อคอนโดกลายสภาพเป็นโรงแรม!?

ในประเทศไทยเองก็มีความพยายามที่จะชะลอความร้อนแรงของเทรนด์การเช่าระยะสั้นนี้ แต่ดูเหมือนว่าความพยายามในแต่ละครั้งจะเป็นเหมือนกับกับการจุดเทียนไหว้พระประธานกลางแจ้ง ในช่วงที่มีลมกรรโชกแรงซะหยังงั้น…เนื่องจากกลุ่มแนวร่วมต่อต้านก็มักจะเป็นคนกลุ่มย่อยในชุมชนชาวคอนโด (ซึ่งหลายๆครั้งพอจับได้คาหนังคาเขา เจ้าของห้องก็จะอ้างว่าเป็นเพื่อนกัน แล้วก็จบๆกันไป เพราะนิติฯก็ไม่รู้จะทำยังไงเหมือนกัน เผลอๆแจ้งความก็จะโดนเจ้าของห้องฟ้องกลับอีก…แหม่ มีเพื่อนรอบโลกเรยนะจ๊ะคุณพี่)

หรือไม่ก็เหล่านายกสมาคมผู้ประกอบการโรงแรมท้องถิ่น ที่มักจะลุกขึ้นมาประกาศจุดยืนและเรียกร้องความเป็นธรรมให้กับธุรกิจโรงแรมในท้องถิ่นของตัวเอง ในช่วงเวลาไฮซีซั่นของทุกปี เนื่องด้วยอัตราการเข้าพักมันช่างต่ำเตี้ยเรี่ยดินซะเหลือเกิน ในขณะที่จำนวนนักท่องเที่ยวไม่ได้น้อยลงเลย แต่ดันหลบไปพักอยู่ในคอนโดเช่ารายวันซะหมด

ล่าสุดเมื่อสัปดาห์ที่แล้วก็มีความเคลื่อนไหวจาก สมาคมธุรกิจการท่องเที่ยวหัวหิน-ชะอำ ที่ออกมาเปิดเผยว่า “ผู้ประกอบการโรงแรม 3-5 ดาว กำลังประสบปัญหามีผู้เข้าพักและจองห้องพักน้อยลงในช่วงเทศกาลปีใหม่ สวนทางกับจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติที่เดินทางเข้ามาในพื้นที่ เนื่องจากอัตราค่าเช่าพักในบ้านพัก บ้านจัดสรร คอนโดมิเนียมหรู มีราคาถูกกว่าการเข้าพักในโรงแรม และมีการประกาศโฆษณาในเว็บไซต์การท่องเที่ยวระดับโลก”

พร้อมกับเรียกร้องให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องดำเนินการจัดเก็บภาษีกับเหล่าเจ้าของห้องเช่ารายวันเหล่านี้ ไม่งั้นมันจะเป็นสองมาตรฐานนะ แล้วการที่ห้องพักพวกนี้มันไม่ได้เสียภาษี มันก็แหงล่ะที่จะมีราคาค่าเช่าที่ถูกกว่าโรงแรมที่จดทะเบียนถูกต้อง…แบบนี้ใครมันจะไปเจ้าพักในโรงแรมล่ะครับ โรงแรมหัวหิน-ชะอํารายได้วูบ30ล้าน-นทท.ยกเลิกจอง50%แฉห้องพักเถื่อนบริการต่างชาติ

แล้วมันผิดกฎหมายหรือเปล่าล่ะ?

ความจริงที่ไม่อาจปฎิเสธได้คือการปล่อยห้องเช่ารายวันผ่านทางเวปไซต์อย่าง airbnb, agoda, booking และ roomorama นั้นขัดต่อข้อกฎหมายของไทยถึงสองข้อครับ ข้อแรกก็คือพระราชบัญญัติโรงแรมพ.ศ. 2547 ที่กำหนดว่า การนำห้องพักต่างๆมาปล่อยให้เช่ารายวันอันมีลักษณะเข้าองค์ประกอบเป็น โรงแรม จะต้องยื่นขอใบอนุญาตประกอบธุรกิจโรงแรมต่อนายทะเบียน และได้รับอนุญาตจากนายทะเบียน มิฉะนั้นจะต้องระวางโทษจำคุก ไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 2 หมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ และปรับอีกไม่เกิน1หมื่นบาท ตลอดเวลาที่ยังฝ่าฝืนอยู่ในฐานประกอบธุรกิจต่อนายทะเบียนโดยไม่ได้รับอนุญาต

นอกจากนั้นยังเข้าข่ายความผิดฐานใช้อาคารผิดประเภทตาม พ.ร.บ.ควบคุมอาคาร พ.ศ.2522 ซึ่งต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 3 เดือน หรือปรับไม่เกิน 6หมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ และถ้าฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามยังต้องโทษปรับ อีกวันละไม่เกิน 1 หมื่นบาท

ถึงหลายๆคนจะรู้กันว่าผิดแต่ก็ยังมีการโพสประกาศปล่อยเช่าอยู่อย่างต่อเนื่อง นั้นก็เพราะว่าในประเทศไทยนั้น ยังไม่มีหน่วยงานราชการหน่วยไหนเป็นเจ้ามืออย่างเป็นทางการครับ ไอ้การที่จะมาให้เจ้าของร่วมประณามผู้ปล่อยเช่าทั้งต่อหน้า และลับหลัง มันก็คงจะไม่เกิดประโยชน์อะไรในระยะยาว นิติฯหลายๆแห่งก็ทำได้แค่ปิดประกาศแต่ก็ยังกล้าๆกลัวๆไม่ออกบทลงโทษ จนกว่าจะมีเรื่องวุ่นวายเกิดขึ้น ก็ค่อยมาประชุมหาทางแก้ไขกัน

มีหลายโครงการครับที่ผู้เช่ารายวันมักจะสร้างปัญหาอันน่าปวดหัวให้กับเจ้าของร่วม ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องการการใช้ส่วนกลางอย่างไม่บันยะบันยัง ใช้ผิดประเภท ส่งเสียงดังเอะอะ โวยวาย หรือแม้กระทั่งการขโมยทรัพย์สิน

ต้องบอกว่าแทบจะทุกประเทศที่ airbnb เข้าไปปักหมุดห้องเช่า มักจะมีสารพัดปัญหาเกิดขึ้นดังที่กล่าวมาครับ บางแห่งรุนแรงจนถึงมีผู้เสียชีวิตมาแล้ว ที่น้อยลงมาหน่อยก็จะเป็นในเรื่องของการขโมยทรัพย์สิน และความเสียหายของอุปกรณ์ภายในบ้าน จนทาง airbnb ต้องออกแพคเกจประกันภัยขึ้นมาในบางประเทศในมูลค่าสูงสุดถึง 1 ล้านเหรียญ การเพิ่มระบบจัดการเงินประกันความเสียหาย (security deposit) เข้าไปในราคาห้องพักที่โชว์หน้าเวปไซต์

รวมไปถึงการออกแคมเปญรณรงค์ให้เจ้าของที่พักเอาใจใส่ในห้องพักของตัวเอง ติดตั้ง smoke detector และเครื่องตรวจจับก๊าซคาร์บอนมอนอกไซต์ (เคยมีเหตุคนตายจากเรื่องนี้มาแล้ว)

แต่ทั้งหมดทั้งมวลที่ airbnb ทำออกมา ก็ดูเผินๆเหมือนว่าจะเป็นเพียงแค่ยุทธวิธีทางการตลาดเพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้เข้าพัก และเจ้าของห้องพักเท่านั้น โดยที่ neighborhood community และเหล่าองค์กรเอกชนต่างๆที่ได้รับผลกระทบจาก airbnb ก็ไม่ค่อยจะได้อะไรขึ้นมา…ซึ่งโดยปกติแล้ว ที่ผ่านมาหากมีเรื่องราวโต้เถียงกันในสังคมเกี่ยวกับข้อกฏหมายของแต่ละเมืองในเรื่องการปล่อยเช่าระยะสั้น ทาง airbnb ก็มักจะปล่อยให้แต่ละเมืองไปหาทางแก้ไขกันเอง โดยการเอาแต่ละฝ่ายมาคุยกันเพื่อหาข้อสรุป อาจจะมีการทำ Dramatic campaign เพื่อรณรงค์หาแนวร่วมบ้าง อย่างเช่นในเมืองนิวยอร์ค ซึ่งกฎหมายไม่อนุญาตให้เจ้าของอพาร์ทเมนท์ปล่อยเช่าระยะสั้น (ต่ำกว่า 30 วัน) โดยที่เจ้าของห้องไม่ได้อยู่ด้วยกันกับผู้เข้าพักได้  หรือคนที่เช่าห้องก็ไม่สามารถนำมา sub lease ต่อได้ โดยหากฝ่าผืนก็จะโดนปรับถึง 50,000 ดอลล่าร์

การผ่อนปรนเพื่อเศรษฐกิจที่ดีในอนาคตสำหรับบางประเทศ

ไม่ใช่ทุกประเทศเสมอไปที่ตั้งแง่กับการมาของธุรกิจนี้ แต่ในบางประเทศหน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยตรงก็มองว่าการพยายามขัดขวาง แพลตฟอร์มเทคโนโลยีที่อาจช่วยสร้างรายได้เสริมเป็นกอบเป็นกำให้กับอุตสาหกรรมท่องเที่ยว และเจ้าของบ้าน โดยที่ไม่ต้องปล่อยห้องว่างให้เสียของ อาจจะเป็นการสวนกระแสน้ำอันเชี่ยวกราก และถ่วงความเจริญของการท่องเที่ยวแบบแบคแพค ที่เน้นการสัมผัสประสบการณ์ในแบบคนท้องถิ่นจริงๆ

โดยเมืองอัมสเตอร์ดาม ได้เป็นเมืองแรกที่เปิดไฟเขียวให้ชาวเมืองในการทำธุรกิจกับ airbnb มาตั้งแต่ต้นปี 2014 โดยได้อนุญาตให้ชาวเมืองสามารถแบ่งบ้านให้เช่าได้เป็นระยะเวลาสูงสุด 2 เดือนในรอบ 1 ปี รวมถึงการให้เข้าพักได้มากสุดคราวละ 4 คน แต่ผู้ปล่อยเช่าก็จะต้องเสียภาษีที่เกี่ยวข้องอย่างเช่น ภาษีท่องเที่ยว…การผลักดันในข้อกฎหมายเหล่านี้ส่วนเป็นแรงกระเพื่อมให้อีกหลายๆเมืองในยุโรป ปฎิบัติตามโมเดลเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นฝรั่งเศส และสหราชอาณาจักร ที่เมื่อเดือนมีนาคมที่ผ่านมาก็ได้ผ่านกฎหมายอนุญาตให้ชาวลอนดอนสามารถปล่อยเช่าห้องพักระยะสั้นของตัวเองได้สูงสุดถึง 3 เดือนในรอบ 1 ปี จากที่เมื่อก่อนผู้ปล่อยเช่ามีสิทธิ์ที่จะโดนปรับถึง 20,000 ปอนด์

ย้อนกลับมาที่เพื่อนบ้านในทวีปเอเชีย ญี่ปุ่นก็เป็นอีกประเทศที่ดูจะมีท่าทีในการปรับตัวเข้าหาเทรนด์นี้ โดยทางการญี่ปุ่นคาดการณ์ว่าหากโตเกียวยังคงมีข้อห้ามเกี่ยวกับการเข้าพักระยะสั้นก็อาจจะสร้างปัญหาใหญ่ให้กับอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวโดยเฉพาะในช่วงปี 2020 ที่กรุงโตเกียวกำลังจะเป็นเจ้าภาพในการจัดแข่งกีฬาโอลิมปิค (ทางเค้าคาดการณ์ว่ายังไงช่วงนั้นธุรกิจโรงแรมจะเต็มจนล้นแน่นอน เพราะตอนนี้หลังจากมีนโยบายการผ่อนปรนวีซ่าก็ยิ่งทำให้ชาวต่างชาติทะลักเข้าไปเที่ยวญี่ปุ่นแบบเท่าตัว)

ซึ่งในตอนนี้ทางการญี่ปุ่นก็อนุมัติให้ปล่อยเช่าระยะสั้นได้ในเขตเศรษฐกิจพิเศษอย่างกรุงโตเกียว ตามนโยบายธนูดอกที่สามของนายก อาเบะ โดยมีการกำหนดให้หน่วยงานอย่างกระทรวงสาธารณสุขมาเป็นเจ้าภาพในการจัดระเบียบ รวมถึงการจัดเก็บภาษี…จริงๆแล้วในญี่ปุ่นนี่ก็มีเวปไซต์แบบ short term rental เหมือนกันครับ ข้อดีของเวปที่เป็น native japan ก็คือทุกยูนิตที่มีการ Listing อยู่หน้าเวปไซต์จะถูกตรวจสอบกลั่นกรองให้ถูกต้องตามกฎหมายครับ เวปพวกนี้คนญี่ปุ่นก็มักจะเรียกกันว่ามินปากุ โดยเวปที่ค่อนข้างได้รับความนิยมก็จะมี https://stayjapan.com >> เดิมชื่อ Tomareru

หรือ https://tomarina.com ที่เน้นการท่องเที่ยวแบบ homestay ทำกิจกรรมพวกตกหมึก ปลูกข้าว งานหัตถกรรม เก็บใบชากับคนท้องถิ่น ฯลฯ ซึ่งถึงจะไม่ใช่เป็นเขตเศรษฐกิจพิเศษแต่ธุรกิจ homestay แบบนี้ก็ได้รับอนุญาตเช่นกัน

ทีเด็ดของเวป stayjapan.com ก็คือจะแบ่งรูปแบบของห้องพักออกเป็น category ที่เราคาดไม่ถึง แต่รับรองว่าว้าวมากครับ ไม่ว่าจะเป็นห้องพักสำหรับคนบ้าการ์ตูนญี่ปุ่น…ห้องขนาด 30 ตรม. นี่สามารถเข้าพักได้ถึง 3 คนในสนนราคาแค่คืนละ 10,000 เยน

Manga Room

ใกล้เข้ามาอีกที่สิงค์โปร์ ตอนนี้ก็กำลังมีประเด็นโต้เถียงกันอย่างเผ็ดร้อนในเรื่องการผลักดันให้ร่างกฎหมายสำหรับการปล่อยเช่ารายวัน โดยกฎหมายสิงคโปร์ปัจจุบันไม่อนุญาตให้แฟลตของ Housing and Development Board (การเคหะแห่งชาติ) หรืออสังหาริมทรัพย์ส่วนบุคคลปล่อยเช่าแบบรายวันและรายสัปดาห์อย่างเด็ดขาดจนถึงขั้นมีโทษสูงสุดคือการบังคับคืนสิทธิการครอบครองแฟลต!!

อ่านเพิ่มเติม >>> สิงค์โปร์เรียกร้องให้ผ่านกฎหมายแบ่งบ้านให้เช่า

อนาคตที่ยังคงเต็มไปด้วยฝุ่นและควันสำหรับชาวไทย

ในขณะที่โลกทั้งโลกกำลังพยายามที่จะปรับตัวเข้าหากันเกี่ยวกับมาตรฐานที่ควรจะเป็นในการปล่อยห้องเช่าระยะสั้น แต่ในเมืองไทยกลับไม่มีแรงผลักดันเท่าที่ควร มีแต่การโยนกันไปโยนกันมา… เจ้าของร่วมโยนไปที่นิติฯ นิติฯโยนไปที่ตำรวจ ตำรวจโยนไปที่หน่วยงานโรงแรม โรงแรมโยนไปที่รัฐบาล รัฐบาลโยนไปที่กระทรวงมหาดไทย กระทรวงมหาดไทยโยนกลับไปที่กทม. วนเวียนกันไปแบบนี้ไม่รู้จักจบสิ้นมาตั้งแต่ปี 2008 โดยที่ไม่มีใครเป็นเจ้าภาพที่ชัดเจน ไม่มีใครมองเห็นถึงปัญหา หรือสนใจว่าทั่วโลกเขากำลังทำอะไรกันอยู่

ส่วนตัวแล้วผมกลับมองว่าหนทางการแก้ปัญหานั้น ก็ไม่ควรที่จะแข็งขืนทวนกระแสมากเกินไปนะครับ…

อย่างน้อยก็ควร Follow ตามแต่ละเมืองใหญ่ที่เค้าทำกันนะครับ อย่างแรกก็ออกกฎหมายให้มันชัดเจนทั้งเจ้าของห้องว่าต้องมีข้อกำหนดในการปล่อยเช่า เช่น อนุโลมให้เฉพาะพื้นที่ที่เป็นเมืองตากอากาศ ปล่อยเช่าได้เป็นระยะเวลาสูงสุดเท่าไหร่ในรอบปี การจัดเก็บภาษีที่ถูกต้อง การเก็บค่า deposit การจ่ายค่าส่วนกลางแบบ extra pay รวมถึงมาตรการในด้านความปลอดภัยอื่นๆ และในขณะเดียวกันฝั่งคนเช่าก็ต้องมีกฎระเบียบในการใช้พื้นที่ส่วนกลาง กำหนดจำนวนคนเข้าพัก ฯลฯ

อย่าลืมว่าประเทศไทยเรานี่ ก็ต้องยอมรับว่ามีสถิติอาชญากรรมค่อนข้างสูงเลยทีเดียว และมันคงไม่ดีแน่หาก airbnb ถูกเหล่ามิจฉาชีพนำไปใช้ในทางที่ผิด

ซึ่งหากประเทศเราได้เริ่มทำอะไรอย่างเข้มงวดจริงๆซะบ้าง และมีเจ้าภาพที่แท้จริงซะที รับรองว่าทั้ง supply และ demand ก็จะกลับคืนสู่สมดุลแน่นอนครับ ไม่ใช่ปล่อยให้ต่างฝ่ายต่างทะเลาะกันเอง ถึงความได้เปรียบเสียเปรียบกันไม่รู้จักจบสิ้น โดยที่ประเทศชาติและประชาชนส่วนใหญ่ไม่ได้อะไรขึ้นมาเลยครับ