ผ่านไปแล้วกับงานเสวนาที่ให้ความรู้เกี่ยวกับแผนการจัดทำผังเมืองภายในกรุงเทพฯ และความคืบหน้าการวางและจัดทำผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครฉบับใหม่ ที่จัดขึ้นโดย บริษัท พร็อพทูมอร์โรว์ จำกัด ในหัวข้อเสวนาว่า “กรุงเทพจตุรทิศ : ผ่าผังเมืองใหม่…พลิกโฉมกรุงเทพฯ สู่มหานครโลก” ณ Lotus Room ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ซึ่งได้รับเกียรติจากวิทยากรสำคัญๆ หลายท่าน ที่ได้มามอบความรู้ให้กับผู้ที่ร่วมเข้าฟังภายในงาน

โดยคุณมนตรี ศักดิ์เมือง รักษาการตำแหหน่งที่ปรึกษาด้านการผังเมือง กรมโยธาธิการและผังเมือง ปาฐกถาพิเศษในหัวข้อ “แผนการจัดทำผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครและปริมณฑลแบบไร้ร่อยต่อ” กล่าวว่า ในปัจจุบัน งานผังเมืองเป็นเรื่องที่รัฐบาลพูดถึงบ่อยครั้ง ทั้งในในการแก้ไขปัญหาเชิงพื้นที่และจัดการกิจกรรมการใช้พื้นที่ จากปัญหาการร่วมกันในการใช้พื้นที่ของหลายภาคส่วนที่แตกต่างกัน เช่น ความต้องการใช้พื้นที่บางส่วนอาจทำให้สูญเสียพื้นที่การเกษตรในการทำกิจกรรมซึ่งไม่สมควร กรมโยธาธิการและผังเมืองจึงจำเป็นต้องดำเนินการจัดสรรการใช้พื้นที่ให้คุ้มค่า เพื่อให้สังคมอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข

และในชุมชนเมืองมีแนวโน้มขยายตัวอย่างไร้ทิศทาง ซึ่งพื้นที่ชุมชนและสิ่งปลูกสร้างมีแนวโน้มขยายตัวเพิ่มขึ้น ครอบคลุมพื้นที่กรุงเทพมหานครเกือบทั้งหมด รวมถึงแพร่กระจายออกไปนอกพื้นที่วงแหวนกาญจนาภิเษกตามแนวเส้นทางคมนาคมสายหลักทุกทิศทาง

ซึ่งสถานการณ์และแนวโน้มด้านประชากรภาคกรุงเทพมหานคร และปริมณฑล จะมีประชากรเพิ่มขึ้นจาก16.7 ล้านคน เป็น 19.5 ล้านคน ภายในปี 2580 มีประชากรแฝงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องและจะกระจายตัวอยู่ทั้งในกรุงเทพฯ และเขตปริมณฑล จะมีประชากรวัยแรงงานลดน้อยลงและวัยสูงอายุเพิ่มมากขึ้น ไม่เพียงเท่านั้นนักท่องเที่ยวยังเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องอีกด้วย

เมื่อมีประชากรหนาแน่นในกรุงเทพฯ และเขตปริมณฑล สิ่งที่ต้องพัฒนาตามจำนวนของประชากรก็คือ โครงข่ายการขนส่งคมนาคม ที่ต้องมีความเชื่อมโยงกันในหลายๆ สาย ไม่ว่าจะเป็นการขนส่งทางราง ทางถนน หรือทางน้ำ ต้องสามารถรองรับต่อจำนวนประชาชนได้อย่างเพียงพอและมีค่าใช้จ่ายที่เหมาะสม

และขณะนี้ทางกรมโยธาธิการและผังเมือง อยู่ระหว่างดำเนินการร่างการวางและจัดทำผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครฉบับใหม่ (ปรับปรุงครั้งที่ 4) ซึ่งปัจจุบันอยู่ระหว่างการพิจารณาวาระที่ 2 เป็นรายมาตรา คาดว่าจะมีความชัดเจนปลายปี 2561 นี้ ทั้งนี้ร่างผังเมืองฉบับใหม่จะมีข้อแตกต่างจากเดิม คือ จะไม่มีการบังคับใช้ต่อภาคประชาชน แต่จะประกาศใช้เป็นกฎหมายเพื่อบังคับองค์กรของรัฐให้ยึดถือผังเมืองฉบับใหม่เป็นพื้นฐาน เพื่อเป็นการกระจายอำนาจอย่างเต็มรูปแบบ

ซึ่งมีอีกหนึ่งหัวข้อเสวนาที่น่าสนใจและป็นที่น่าจับตามองอย่างยิ่งก็คือ “กรุงเทพจตุรทิศ : ผ่า! ผังเมืองใหม่…พลิกโฉมกรุงเทพฯ สู่มหานครโลก” และในหัวข้อนี้ได้รวมเอาวิทยากรในสาขาต่างๆ มาร่วมพูดคุย แลกเปลี่ยนข้อมูลแนวคิดใหม่ในการพัฒนาเมืองที่จะสามารถพลิกโฉมของกรุงเทพฯ เข้าสู่มหานครโลกได้ นำโดย คุณศักดิ์ชัย บุญมา ผู้อำนวยการสำนักผังเมืองกรุงเทพมหานคร คุณประเสริฐ แต่ดุลยสาธิต นายกกิตติมศักดิ์และที่ปรึกษาสมาคมชุดไทยและประธานเจ้าหน้าที่บริหาร กลุ่มธุรกิจพฤกษา เรียลเอสเตท – พรีเมียม บริษัท พฤกษา โฮลดิ้ง จำกัด (มหาชน) และคุณอลิวัสสา พัฒนถาบุตร กรรมการผู้จัดการ บริษัท ซีบีอาร์อี ประเทศไทย จำกัด

เนื้อหาในหัวข้อเสวนานี้ คือ ความคืบหน้าการวางและจัดทำผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครฉบับใหม่นั้น มีหลักการและแนวคิดเบื้องต้นมาจากความต้องการปรับระดับการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อส่งเสริมการพัฒนาเมืองให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น และเพื่อรองรับการพัฒนาพื้นที่จากการได้ประโยชน์จากการพัฒนารถไฟฟ้าเส้นทางต่าง ๆ ซึ่งจะมีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดิน ในบางพื้นที่ อาทิ บริเวณพื้นที่อนุรักษ์ชนบทและเกษตรกรรม เพื่อให้สอดคล้องกับความเป็นปัจจุบันมากยิ่งขึ้น คาดว่าจะสามารถประกาศใช้ร่างผังเมืองฉบับใหม่ได้ภายในปี 2562

ในปี 2556 ได้มีการเปลี่ยนแปลงแผนผังการใช้ประโยชน์ที่ดินจากผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร เพื่อรองรับความเป็นศูนย์กลางทางธุรกิจ การค้า การบริการ และนันทนาการ บริเวณโดยรอบเขตการให้บริการของระบบขนส่งมวลชน และยังเป็นการส่งเสริมการพัฒนาพื้นที่พาณิชยกรรมริมน้ำ

การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อรองรับการพัฒนารถไฟฟ้าสายสีเขียวอ่อน สายสีเหลือง สายสีน้ำตาล และสายสีชมพู บริเวณฝั่งเหนือของกรุงเทพมหานคร และการส่งเสริมศูนยน์ชุมชนชานเมืองฝั่งเหนือตลาดสะพานใหม่

การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินเพื่อรองรับการพัฒนารถไฟฟ้าสายสีเขียวเข้มและสายสีแดงอ่อน บริเวณพื้นที่อนุรักษ์ชนบทและเกษตรกรรม และต่อเชื่อมการใช้ประโยชน์ที่ดินกับผังเมืองรวมจังหวัดนนทบุรี เพื่อส่งเสริมศูนย์ชุมชนชานเมืองฝั่งตะวันตกตลิ่งชัน

ทั้งนี้ มีแนวคิดที่จะเปิดพื้นที่ปิดล้อมเพื่อให้สามารถใช้ประโยชน์ได้ จากโครงข่ายถนนที่จะเกิดขึ้นใหม่ตามผังเมือง และการขยายถนนตามโครงข่ายเดิม แต่ต้องพิจารณามาตรการที่เหมาะสมก่อนว่าจะทำอย่างไรให้เกิดขึ้นได้ โดยไม่ใช้วิธีการเวนคืนที่ดิน เนื่องจากจะกระทบต่อภาคประชาชน ซึ่งคาดว่าจะมีการเปิดโอกาสให้เอกชนเข้ามาร่วมด้วยเพื่อให้มีส่วนร่วมกับภาครัฐมากขึ้น

มาตรการผังเมืองใหม่ๆ

นอกจากนี้รวมถึงการส่งเสริมการพัฒนาพื้นที่โดยรอบสถานีรถไฟฟ้า โดยเฉพาะในจุดเปลี่ยนถ่ายที่สำคัญ เช่น สยาม บางหว้า ตลิ่งชัน ท่าพระ บางกะปิ โดยการเพิ่มระยะส่งเสริมการพัฒนารอบสถานีรถไฟฟ้าจาก 500 เมตร เป็น 800 เมตร และ 1,000 เมตร  นอกจากนี้ ยังมีการกำหนดศูนย์กลางคมนาคมบางซื่อ  การส่งเสริมย่านพระราม 9 การส่งเสริมพื้นที่พาณิชยกรรมพิเศษด้านนวัตกรรมสร้างสรรค์ บริเวณเจริญกรุง การส่งเสริมศูนย์ชุมชนชานเมือง 8 แห่งอีกด้วย