กรุงเทพมหานครของเราอย่างที่ทุกท่านทราบกันดีว่าเป็นเมืองที่อยู่คู่น้ำกันมาอย่างยาวนาน ตั้งแต่สมัยอยุธยา สมัยธนบุรี จนมาถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ก็ยังมีการตั้งถิ่นฐานติดริมแม่น้ำอยู่ โดยแม่น้ำสายหลักของกรุงเทพมหานคร ก็คือแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งแม่น้ำเจ้าพระยาก็จะแบ่งพื้นที่กรุงเทพฯออกเป็น 2 ฝั่ง ประกอบไปด้วยฝั่งพระนครกับฝั่งธนบุรี ซึ่งในอดีตการสัญจรหลักระหว่าง 2 ฝั่งแม่น้ำก็คือการสัญจรทางน้ำโดยเรือ แต่พอเข้าสู่ยุคที่มีการใช้ยานพาหนะอย่างรถยนต์กันมากขึ้น รวมถึงการตัดถนนสายใหม่ๆหลายๆสาย การสัญจรหลักก็เริ่มเปลี่ยนจากทางน้ำเป็นทางบกแทน ทำให้การสัญจรไปมาระหว่าง 2 ฝั่งแม่น้ำเป็นเลือกยาก ต้องอาศัยสะพานในการข้ามแม่น้ำเท่านั้น (ซึ่งนี่ก็อาจจะเป็น 1 สาเหตุส่วนนึงว่าทำไมการพัฒนาฝั่งตะวันออกของกรุงเทพฯจะมีความเจริญมากกว่าฝั่งตะวันตก)

ดังนั้นเมื่อมีการสร้างสะพานข้ามแม่น้ำแห่งใหม่ บริเวณที่มีการสร้างสะพานข้ามไปพื้นที่อีกฝั่งนึง บริเวณนั้นๆก็มักจะมีความเจริญเพิ่มเติมขึ้นมา อย่างเช่น บริเวณสะพานพุทธยอดฟ้า สะพานกรุงธน หรือ สะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้า ที่เกิดชุมชนเข้ามาตั้งถิ่นฐานอย่างหนาแน่นตามแนวริมแม่น้ำ และริมถนน  เดี๋ยวบทความนี้เรามาดูกันว่าสะพานข้ามแม่น้ำแห่งแรกของกรุงเทพฯ และแห่งต่อๆมา มีอะไรบ้าง แล้วมีผลต่อการพัฒนาอย่างไร (ต้องบอกก่อนนะครับว่า บทความนี้จะเป็นการรวบรวมสะพานข้ามแม่น้ำในขอบเขตพื้นที่กรุงเทพมหานคร เพียงอย่างเดียวนะครับ)

เริ่มจากสะพานข้ามแม่น้ำแห่งแรก คือ สะพานพุทธยอดฟ้า ในปี พ.ศ.2475

สะพานพุทธยอดฟ้า หรือ สะพานพุทธ ถูกสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 7 ช่วงปี พ.ศ. 2475 เป็นสะพานข้ามแม่น้ำแห่งแรกของกรุงเทพฯ ที่เชื่อมต่อพื้นที่เขตพระนคร กับเขตธนบุรีเข้าไว้ด้วยกัน ซึ่งทำให้เกิดการเชื่อมโยงเศรษฐกิจ ระหว่าง 2 ฝั่งพื้นที่อย่างในย่านคลองสาน อิสรภาพ วงเวียนใหญ่ กับย่านปากคลองตลาด วังบูรพา เข้าไว้ด้วยกัน ซึ่งทำเลนี้ก็มีการอยู่อาศัยอย่างหนาแน่น เป็นย่านชุมชนเก่าแก่ที่มีการอยู่อาศัยมาจนถึงปัจจุบัน โดยบริเวณนี้อาจจะไม่ได้มีตึกสูงเกิดขึ้นมากนัก เพราะเป็นตำแหน่งที่อยู่ใกล้กับพระบรมมหาราชวังและ เมืองเก่าที่มีการความคุมการใช้ประโยชน์ที่ดินเอาไว้

ต่อมาปี พ.ศ.2501 กับ สะพานกรุงธน

สะพานกรุงธน หรือสะพานซังฮี้ เป็นสะพานแห่งที่ 2 ของกรุงเทพฯ โดยสะพานกรุงธนเป็นสะพานที่เชื่อมโยงพื้นที่ในย่านบางพลัด ฝั่งตะวันตก กับย่านราชวิถี ฝั่งตะวันออกเข้าด้วยกัน ซึ่งทั้ง 2 ฝั่งแม่น้ำจะเป็นโซนชุมชนที่มีการอาศัยตั้งแต่ดั้งเดิมคล้ายกับพื้นที่ในบริเวณสะพานพุทธยอดฟ้า ซึ่งบริเวณนี้นอกจากจะมีการอยู่อาศัยอย่างหนาแน่นแล้ว ยังเป็นที่ตั้งของมหาวิทยาลัยหลายแห่ง ทั้งมหาวิทยาลัย สวนดุสิต, มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช

นอกจากนั้นในช่วง 10-20 ปีที่ผ่านมาก็ยังเป็นที่ตั้งของโรงแรมหลายแห่งด้วย เช่น โรงแรม The Siam, โรงแรม Riverside Bangkok และโรงแรม The Royal River เป็นต้น

1 ปีต่อมาในปี พ.ศ.2502 เกิดการสร้างสะพานกรุงเทพ ซึ่งตั้งอยู่ถัดลงมาทางตอนใต้ของกรุงเทพมหานคร

สะพานกรุงเทพ เป็น 1 สะพานข้ามแม่น้ำที่มีความสำคัญของกรุงเทพฯ เพราะเป็นการเชื่อมโยงพื้นที่โซนเจริญกรุง พระราม 3 เข้ากับ โซนเจริญนคร และราษฎร์บูรณะ ทำให้การเดินทางระหว่างพื้นที่ 2 ฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาทางตอนใต้ของกรุงเทพฯสะดวกสบายมากขึ้น ซึ่งกระตุ้นให้เกิดการพัฒนาที่อยู่อาศัยเพิ่มขึ้นทั้งในโซนท่าพระ ดาวคะนอง รวมถึงฝั่งพระราม 3 ด้วย

โดยในปัจจุบันฝั่งท่าพระ จะมีทั้งห้างสรรพสินค้าขนาดใหญ่ที่เกิดขึ้น อย่าง เดอะมอลล์ท่าพระ ที่เรียกได้ว่าเป็นศูนย์กลางความเจริญของบริเวณนั้นเลยก็ว่าได้

พ.ศ.2516 คือ สะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้า

สะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้า เป็นสะพานที่เชื่อมโยงการเดินทางของพื้นที่ชั้นในบริเวณพระบรมมหาราชวัง ออกสู่โซนปิ่นเกล้า ซึ่งตั้งแต่มีการสร้างสะพานแห่งนี้มา พื้นที่บริเวณนี้ก็มีการอยู่อาศัยกันอย่างหนาแน่นขึ้นมาก มีห้างสรรพสินค้าหลายแห่งเกิดขึ้น ทั้งเซ็นทรัลปิ่นเกล้า เมเจอร์ปิ่นเกล้า รวมถึงห้างในตำนานอย่าง พาต้า ปิ่นเกล้า ซึ่งเส้นทางนี้มีความสำคัญมากในปัจจุบัน เพราะเป็นเส้นทางคมนาคมที่สามารถเชื่อมโยงไปยังถนนบรมราชชนนี อย่างในโซนตลิ่งชัน ราชพฤกษ์ และนครปฐม

ทำให้พบเห็นการพัฒนาที่อยู่อาศัย หรือบ้านจัดสรรเกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก อย่างในช่วง 4-5 ปีที่ผ่านมา ก็จะเห็นได้ชัดของการเปิดตัวโครงการใหม่ ในรูปแบบบ้านจัดสรรแนวราบ จาก Developer ชั้นนำไม่ว่าจะเป็นจากแบรนด์ AP, SC Asset, AssetWise, Frasers Property หรือ Land & House และที่สำคัญเป็นโครงการระดับ Super Luxury ด้วย

พ.ศ.2525 คือ สะพานตากสิน

ใครที่อยู่อาศัยฝั่งธนบุรี แล้วต้องเดินทางไปทำงานแถวสีลม สาทร หรือ พระราม4 ต้องเคยผ่านสะพานตากสินกันเป็นประจำอย่างแน่นอน เพราะ สะพานตากสินเป็นสะพานที่เชื่อมเข้าออกเมืองในโซนย่านธุรกิจเป็นหลัก ใช้เชื่อมโยงพื้นที่ฝั่งธนบุรี เข้าสู่ย่านสีลม-สาทรที่เป็นพื้นที่แหล่งงานสำคัญโดยใช้เวลาไม่นาน ซึ่งในปัจจุบันที่มีการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานอย่างรถไฟฟ้า ทำให้พื้นที่ในบริเวณนี้มีการพัฒนาอย่างหนาแน่น เป็นการผสมผสานระหว่างพื้นที่พัฒนาเก่ากับพื้นที่พัฒนาใหม่เข้าด้วยกัน เกิดคอนโดมิเนียม โรงแรม อย่างเช่น The peninsula bangkok, The River, The Residences at Mandarin และ Banyan Tree Residences รวมถึงยังมีห้างสรรพสินค้าขนาดใหญ่อย่าง Iconsiam เกิดขึ้นด้วย นอกจากนั้นล่าสุดก็จะมีพื้นที่ของหน่วยงานรัฐ อย่างกระทรวงมหาดไทย ที่จะมาสร้างตึก กระทรวงมหาดไทยแห่งใหม่บริเวณสะพานตากสินตรงนี้ด้วย

ซึ่งการสร้างสะพานตากสินยังสามารถเชื่อมโยงต่อไปสู่โซนราชพฤกษ์ กัลปพฤกษ์ ซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยสำคัญอีกแห่งของฝั่งตะวันตกได้ ทำให้สามารถเข้าเมืองโดยใช้เวลาไม่นาน อย่างในวันหยุดที่รถไม่ติดก็ใช้เวลา 15-20 นาทีเท่านั้น เป็นเหตุผลว่าทำไมโครงการหมู่บ้านจัดสรรใหม่ๆ จึงเกิดขึ้นหลายโครงการ

พ.ศ.2527 คือ สะพานพระปกเกล้า

สะพานพระปกเกล้าเป็นสะพานที่สร้างขึ้น โดยมีจุดประสงค์เพื่อลดภาระการจราจรที่เกิดขึ้นบนสะพานพุทธฯ ซึ่งสะพานปกเกล้าในปัจจุบัน จะใช้เป็นเส้นทางหลักที่เชื่อมโยงพื้นที่ฝั่งพาหุรัด เยาวราช กับ ฝั่งธนบุรี บริเวณถนนประชาธิปก ถนนเจริญนคร ซึ่งทำให้การเดินทางเชื่อมต่อ 2 ฝั่ง สะดวกสบายมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้บริเวณกลางสะพานระหว่างขาเข้าและขาออก ยังมีการฟื้นฟูพื้นที่รางรถไฟเก่า ที่ไม่ได้มีการใช้งานให้กลับมาใช้งานได้อีกครั้ง โดยปรับเปลี่ยนให้บริเวณตรงกลางกลายเป็นสวนลอยฟ้า ใช้เดินเล่น นั่งชมวิวเมืองได้

ซึ่งในปัจจุบันบริเวณนี้ก็มีการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานอย่างรถไฟฟ้าด้วย ทั้งสายสีม่วงใต้ และสายสีทอง ทำให้เป็นทำเลที่มีศักยภาพ เกิดการพัฒนาที่อยู่อาศัยหลากหลายประเภทเพิ่มขึ้น ยกตัวอย่างเช่น ในบริเวณนี้ก็จะมีโครงการคอนโด Low-rise อย่าง FLO จากแสนสิริ และ Supalai Premier เจริญนคร จากศุภาลัย รวมไปถึงล่าสุดก็มีการประกาศจากทาง AWC ว่าจะมาเปิดโครงการ “โรงแรมเดอะ ริทซ์-คาร์ลตัน แบงค็อก เดอะ ริเวอร์ไซด์” มูลค่ากว่า 5,000 ล้านบาท บนพื้นที่ ล้ง1919 เดิมด้วย

พ.ศ.2530 คือ สะพานพระราม 9

สะพานพระราม 9 เป็นสะพานแขวนหรือสะพานขึงแห่งแรกในประเทศไทย อยู่ในเส้นทางด่วนเฉลิมมหานคร สายดาวคะนอง-ท่าเรือ เชื่อมโยงพื้นที่ 2 ฝั่งแม่น้ำเข้าด้วยกัน ทำให้การเดินทางไม่ว่าจะเป็นจากพื้นที่ราษฎร์บูรณะ พระราม 2 สามารถเชื่อมต่อไปยังฝั่งพระราม 3 หรือเข้าเมืองย่านสาทร พระราม 4 คลองเตย ได้ง่าย และประหยัดเวลามากยิ่งขึ้น

ซึ่งการมาของสะพานก็ทำให้เกิดการพัฒนาที่อยู่อาศัย เกิดการพัฒนาอาคารสำนักงานอย่างอาคารที่ตั้งอยู่คู่สะพานพระราม 9 มาอย่างยาวนาน ซึ่งก็คือธนาคารกสิกรไทย และถ้าเลยไปหน่อยบริเวณโซนพระราม 2 ก็จะมีห้างสรรพสินค้าเกิดใหม่อย่างเซ็นทรัลพระราม 2 ด้วย โดยสะพานพระราม 9 แห่งนี้ในปัจจุบันก็มีอายุ เกือบ 40 ปีแล้วนะ

พ.ศ.2543 คือ สะพานพระราม 3

สะพานพระราม 3 เป็นอีก 1 สะพานที่สร้างขึ้นเพื่อลดภาระการจราจรที่เกิดขึ้นบนสะพานกรุงเทพฯ เนื่องจากสะพานกรุงเทพฯ ยังต้องมีหน้าที่เปิด-ปิด เพื่อให้เรือสินค้าแล่นผ่านไป ผ่านมาอยูู่เป็นประจำ ซึ่งตัวสะพานพระราม 3 เป็นสะพานที่สูงและใหญ่มาก โดยจะมีความกว้าง 34 เมตร และ ความสูงกว่า 66 เมตร ใช้ในการเชื่อมโยงระหว่างถนนรัชดาภิเษก ถนนสมเด็จพระเจ้าตากสิน กับ ถนนเจริญกรุง ถนนพระราม 3 ให้สะดวกมากขึ้น

ซึ่งในช่วงเวลานั้นเองพื้นที่บริเวณฝั่งท่าพระก็เริ่มมีการพัฒนาที่อยู่อาศัยประเภทอาคารชุดเพิ่มมากขึ้นด้วย เนื่องจากมีโครงการพัฒนารถไฟฟ้าส่วนต่อขยายสายสีเขียวเพิ่มเติมขึ้นมา

พ.ศ.2545 คือ สะพานพระราม 8

สะพานพระราม 8 เป็นสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา ที่เชื่อมต่อทางคู่ขนานลอยฟ้า บรมราชชนนี ซึ่งจุดประสงค์ในการสร้างสะพานพระราม 8 เกิดจากการที่ต้องการลดปัญหาการจราจรหนาแน่นบนสะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้า จากการที่ฝั่งตะวันตกมีการอยู่อาศัยกันอย่างหนาแน่น คนต้องเดินทางข้ามไปมาเป็นประจำ ซึ่งการสร้างสะพานพระราม 8 ก็ช่วยเพิ่มทางเลือกในการเดินทางระหว่างฝั่งตะวันตก และฝั่งตะวันออกให้สะดวกมากขึ้น เพราะสะพานพระราม 8 จะเชื่อมต่อกับทางคู่ขนานลอยฟ้าบรมราชชนนี ทำให้สามารถวิ่งขึ้นยาวๆแล้วไปลงบริเวณโซนตลิ่งชันได้เลย

ซึ่งโซนตลิ่งชันในปัจจุบันก็เป็นทำเลสุดฮอต ในการพัฒนาโครงการบ้านจัดสรรของ Developer หลายๆราย แต่ห้างสรรพสินค้าขนาดใหญ่อาจจะยังไม่เกิดขึ้นในบริเวณนี้ จะมีแต่ Community Mall ที่กระจายๆกันอยู่หลายๆจุด เนื่องจากข้อกำหนดทางผังเมือง ที่ควบคุมให้พื้นที่บริเวณนี้ยังมีการใช้ประโยชน์ที่ดินเป็นพื้นที่เกษตรกรรมอยู่

พ.ศ.2549 คือ สะพานภูมิพล

สะพานภูมิพล หรือบางคนจะเรียกในชื่อว่า สะพานวงแหวนอุตสาหกรรม เป็นสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา ที่ใช้ในการเชื่อมต่อถนนพระราม 3 เข้ากับ ถนนสุขสวัสดิ์ ถนนปู่เจ้าสมิงพราย และถนนกาญจนาภิเษก ซึ่งสะพานภูมิพลเป็นสะพานที่ช่วยอำนวยความสะดวกในการจราจรได้มาก ทำให้การเดินทางระหว่าง 2 ฝั่งแม่น้ำง่ายขึ้น ซึ่งในอดีตการข้ามแม่น้ำบริเวณนี้ก็ต้องใช้เรือขนรถข้ามฝั่งเป็นหลักซึ่งเป็นเรื่องที่ลำบากพอสมควร

แต่ในปัจจุบันที่การเดินทางสะดวกขึ้น รวมถึงการพัฒนารถไฟฟ้าสายสีม่วงใต้ ก็ทำให้พื้นที่ในฝั่งราษฎร์บูรณะ เกิดการพัฒนาบ้านจัดสรรโครงการใหม่ๆหลายแห่ง ทั้งโฮมออฟฟิศ ทาวน์เฮ้าส์ และบ้านเดี่ยวที่มีระดับราคาสูงด้วย

อ้างอิง:รายละเอียดโครงการ | โครงการรถไฟฟ้าสายสีม่วง ช่วงเตาปูน-ราษฎร์บูรณะ (วงแหวนกาญจนาภิเษก)

และล่าสุด พ.ศ.2568 คือ สะพานทศมราชัน

สะพานทศมราชัน เป็นสะพานข้ามแม่น้ำแห่งล่าสุดที่เพิ่งสร้างเสร็จและเปิดใช้งานไปไม่นาน เป็นสะพานที่ตั้งอยู่คู่กับสะพานพระราม 9 ซึ่งกลายเป็นสะพานข้ามแม่น้ำที่กว้างที่สุดในประเทศไทย ความกว้างอยู่ที่ประมาณ 42 เมตร โดยจุดประสงค์คือสร้างขึ้นเพื่อใช้ทดแทน สะพานพระราม 9 ที่มีอายุมากแล้ว และกำลังจะมีการปิดปรับปรุงซ่อมแซมใหม่ เร็วๆนี้

ซึ่งจะเห็นได้ว่าการพัฒนาของสะพานข้ามแม่น้ำทั้งหมดที่เกิดขึ้นประมาณ 11 สะพาน ในพื้นที่กรุงเทพฯ มีจุดประสงค์หลักเพื่อให้เกิดการเชื่อมต่อกันระหว่าง 2 ฝั่งแม่น้ำให้มีการเดินทางที่สะดวกขึ้น ซึ่งเมื่อการเดินทางสะดวกมากขึ้น การพัฒนาก็จะเกิดขึ้นตามมา ไม่ว่าจะเป็นการพัฒนาที่อยู่อาศัย หรือพาณิชยกรรม

บทความนี้ก็อาจจะไม่ได้ลงลึกถึงการพัฒนาอสังหาริมทรัพย์มากนัก แต่เป็นการมองภาพ กว้างๆของการพัฒนาเมืองซึ่งมีผลต่อการพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ ผู้อ่านอยู่อาศัยทำเลไหนกันบ้าง และใช้สะพานข้ามแม่น้ำแห่งไหนบ่อยที่สุด มาแชร์ประสบการณ์กันได้