ลดความเหลื่อมล้ำของคนเมืองด้วย TOD
เกริก บุณยโยธิน
19 August, 2022 at 13.03 pm
ทุกครั้งที่เมืองมีการพัฒนาสิ่งใหม่ๆ ไม่ว่าจะเป็นเส้นทางระบบขนส่ง ศูนย์การแพทย์ สวนสาธารณะ หรือแม้กระทั่งโครงการก่อสร้างพื้นที่เมืองใหม่ ย่อมเกิดการพัฒนาอย่างก้าวกระโดด แต่ในขณะเดียวกันหากการพัฒนานั้น ไม่ได้คำนึงถึงแหล่งชุมชนดั้งเดิมที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียงก็จะเกิด “ความเหลื่อมล้ำ” โดยไม่ได้ตั้งใจ ทำให้เกิดภาพแหล่งชุมชนเสื่อมโทรม ตั้งเทียบเคียงคอนโดมิเนียมสุดหรู อยู่ท่ามกลางตึกระฟ้า ชุมชนใหม่เต็มไปด้วยสิ่งอำนวยความสะดวก แต่ชุมชมดั้งเดิมกลับไม่มีสิ่งเหล่านั้นเลย
ดังนั้นการนำแนวทางการพัฒนาพื้นที่รอบสถานีขนส่งสาธารณะ TOD (Transit Oriented Development) จึงถูกนำมาใช้ในการพัฒนาควบคู่ไปกับการขยายเส้นทางระบบขนส่งสาธารณะ เพื่อลดความเหลื่อมล้ำในพื้นที่ชุมชนเมือง โดยยึดแนวคิด “ทุกคนสามารถใช้ประโยชน์จากการพัฒนาพื้นที่อย่างเท่าเทียม” ด้วย 4 วิธีการเหล่านี้
1. สร้างพื้นที่จัดกิจกรรมร่วมกัน
ในเมืองใหญ่ทั่วโลกที่ไม่ได้มีการวางผังเมืองระยะยาวอย่างเป็นระบบ จะมีสิ่งหนึ่งที่เหมือนกันคือปัญหาพื้นที่ชุมชนแออัดใจกลางเมือง ไม่ว่าจะเป็นพื้นที่ชุมชนสงเคราะห์ พื้นที่จัดสรรให้ที่อยู่อาศัยแก่ ผู้ยากไร้จากภาครัฐ หรือชุมชนเก่าแก่ที่อาศัยมายาวนานหลายสิบปี เมื่อมีการพัฒนาพื้นที่ใกล้เคียงที่มีการจัดสรรพื้นที่อย่างเป็นระบบ มีความสวยงามน่าอยู่ มีผู้คนต่างถิ่นเข้ามาอยู่อาศัยมากขึ้น
ทำให้ชุมชนดั้งเดิมในบริเวณนั้นเกิดความรู้สึกแปลกแยก ด้วยวัฒนธรรม วิถีชีวิตความเป็นอยู่ของพวกเขาเปลี่ยนแปลงไป จากการเปลี่ยนแปลงในพื้นที่ จนพวกเขาไม่กล้าที่จะเข้าไปมีส่วนร่วมในพื้นที่ใหม่ และสุดท้ายพวกเขาจะละทิ้งวิถีชีวิต ประเพณี และวัฒนธรรมไปสู่สังคมเมืองยุคใหม่ ทำให้พื้นที่เดิมที่เคยมีประเพณี ศิลปะ วัฒนธรรมที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตน ถูกลบเลือน เพราะการพัฒนาเมืองไม่จูงใจให้พวกเขาอยากสานต่อสิ่งที่มีอยู่
ในแนวทางแก้ไขปัญหาของ TOD จะใช้การบริหารจัดการพื้นที่แบบผสมผสาน (Mixed-Use) ด้วยการสร้างพื้นที่สีเขียว พื้นที่สนามเด็กเล่น และพื้นที่โล่งกว้าง ซึ่งอาจจะเป็นพื้นที่เปิดโล่ง หรือพื้นที่โล่งภายในอาคาร สำหรับใช้เป็นพื้นที่ให้ประชาชนที่อาศัยอยู่ในชุมชนดั้งเดิม และชุมชนใหม่ สามารถใช้งานพื้นที่ เพื่อจัดกิจกรรมร่วมกันได้อย่างเท่าเทียม ช่วยให้คนที่อาศัยในชุมชนดั้งเดิมไม่รู้สึกแปลกแยก ในการนำเสนอประเพณีและวัฒนธรรมดั้งเดิมของชุมชน
2. เชื่อมกันด้วยโครงข่ายทางเดินเท้า และเส้นทางจักรยาน
สิ่งหนึ่งที่เป็นเหมือนอุปสรรคขวางกั้นให้เกิดความเหลื่อมล้ำ ก็คือเรื่องของการเดินทางของชุมชนดั้งเดิมที่ไม่ได้สะดวกสบายเหมือนชุมชนที่อยู่ในพื้นที่พัฒนารัศมี 600 เมตรรอบสถานีขนส่งสาธารณะ ที่มีการออกแบบพัฒนาโครงข่ายทางเดินเท้า และเส้นทางจักรยานที่มีความสะดวกสบาย ปลอดภัย ในขณะที่พื้นที่ชุมชนดั้งเดิมยังใช้โครงข่ายทางเดินเท้าที่ไม่ได้รับการพัฒนา และเส้นทางจักรยานที่ใช้รวมบนท้องถนน ทำให้ชุมชนดั้งเดิมที่อยู่โดยรอบ เดินทางเข้าถึงพื้นที่การพัฒนาได้ยาก กลายเป็นเส้นแบ่งเขตการพัฒนาเมืองที่เห็นได้ชัดเจน
แนวทางแก้ไขของ TOD จะนำเสนอให้สภาเมืองหรือหน่วยงานที่รับผิดชอบ ทำการขยายการพัฒนาโครงข่ายทางเดินเท้า เพื่อให้ประชาชนเข้าถึงนอกเหนือจากรัศมีการพัฒนา เพื่อสร้างเส้นทางที่เอื้อต่อการเดินทางเท้าและจักรยาน ช่วยให้ผู้คนรู้สึกได้ว่าการพัฒนาได้มาถึงหน้าบ้านของพวกเขา ด้วยการมีทางเดินเท้าและเส้นทางจักรยานที่กว้างขวาง สะอาด ปลอดภัย มากกว่าเดิม และเชื้อเชิญให้พวกเขาหันมาเดินทางด้วยระบบขนส่งสาธารณะกันมากขึ้น
